Памятники архитектуры Азербайджана. Том 2

Декоративные особенности иадписей арх. памятников

Азербайджана

145

Изучение декоративного применения надписей на архитектурных памятниках может оказаться полезным в деле использования надписей также и- в архитектурной практике Советского Азербайджана, особенно в его мемориальных сооружениях.

Арх. д. В. Саламзадэ АЗЭРБАЙЧАНЫН АРХИТЕКТУРА АБИДЭЛЭРИНИН КИТАБЭЛЭРИНИН Б 9 3 9К ХУСУСИЙЙЭТЛЭРИ XYAAC8

Азэрбайчанын архитектура абидэлэринин китабэлэринин б ѳ йук эЬэмиййэтэ малик олдугу бэллидир. Бу китабэлэр абидэлэрин тарихи ни вэ аидиййэтини айдынлашдыран еканэ мэнбэ'дир. Азэрбайчанын бир сыра абидэлэринин ѳ йрэнилмэси к ѳ стэрир ки, бу абидэлэрин китабэлэри бэ'зи Ьалларда нэинки муэййэн бир фикри ифадэ этмэк вэзифэсини дашьійыр, бэлкэ эйни заманда хейли бэзэк хусусиййэтлэринэ дэхи маликдирлэр. Хусуси Ьалларда Ьэтта абидэлэрин языларынын анчаг бэзэк васитэси олараг ишлэдилдийини иддиа этмэк олар. Бу чэЬэтдэн язылары орнамент илэ мугайисэ этмэйэ Ьаггымыз вардыр, Бу н ѳ гтейи-нэзэрдэн Азэрбайчанын бир сыра архитектура аби дэлэри диггэтэ шаяндыр. Нахчывандакы Юсиф ибн Гутейирин вэ М ѳ '- минэ Хатунун турбэлэриндэ китабэлэрин бу хусусиййэтлэри, Ьэлэ зэ иф дэ олса, ѳ злэрини билдирйр. Гарабаглар вэ Бэрдэ турбэлэриндэ исэ абидэлэрин кевдэсини ѳ ртэн Ьэндэси шэкилли язылар орнамент дэн даЬа чох бир саЬэни тутурлар. Китабэлэри орнаментэ охшадан чэЬэтлэр хусусэн Бэрдэ турбэсиндэ к ѳ зэ чарпыр. Бакыда ШирваншаЬларын сарайынын биналарынын да бэ'зилэриндэ мэЬз бэзэк хусусиййэти дашыян язы композисиялары вардыр. Бунлар дан эн мараглылары олараг ШирваншаЬларын турбэлэринин кириш бабынын юхары Ьиссэсиндэ ерлэшдирилмиш, ме'марынын адынын да дахил олдугу бир генчэ шэкилли китабэни вэ уч дэфэ киринти вэ уч дэфэ чыхынты шэклиндэ тэкрарлананЭли сезундэн тэртиб эдилмиш муэййэн тэрзли композисияны хусуси кестэрмэк лазымдыр. Эли с ѳ зундэн тэртиб эдилэн мухтэлиф композисияларын муэййэн дэрэчэдэ символик маЬиййэт дашымалары дэхи имкан дахилиндэдир.